Afrodisias, Tanrıça Afrodit (Roma mitolojisinde Venüs)'e adanmış tapınakların genel ismi; ama Aydın ilinin Karacasu ilçesinin Geyre mahallesi'ndeki tapınak, en bileneni, en görkemlisi.
Afrodisias Antik Kenti'ni bu kadar ünlü yapansa, kent Hellenistik dönemde kurulsa da, Roma döneminin en büyük heykel atölyesinin olması. (ki bir diğeri Efes Antik Kenti'nde, o günümüzde daha çok tanınıyor) Tapınak, Hadrianus hamamları ve birçok yapı halen ayakta ve kazı çalışmaları devam etmekte. Afrodisias’ta ilk kazılar 1904-1905 yıllarında Paul Gaudin tarafından yapılmış. 1961 yılında New York Üniversitesi adına Prof. Dr. Kenan Erim tarafından bilimsel anlamda kazılara başlanılmış. Afrodisias Antik Kenti, 2017 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alındı.
İstanbul Arkeoloji Müzeleri'ne gidenler bilirler, Afrodisias'tan çıkan heykellere bakmalara doyamıyor insan. Görmeye çok değer.
Antik kentin yanında bir de Aphrodisias Müzesi var ki, müzecilik örneği diye göster. Eserler zaten harika; anlatım, özen, ışıklandırma, havalandırma, gezinme deneyimi ayrıca harika.
Sebasteion tapınağını süsleyen rölyefler ilk kazılarda Prof. Dr. Kenan Erim tarafından bulunmuş. Rölyeflerin sergilenmesi için ülkemizin sanat ve tarifi eser severlerinin de maddi desteğiyle çalışmalar yapılmış. Afrodisias Müzesi'nin ülkemizin en güzel müzelerinden yapan çalışmalardan birinin Rölyef Hamiliği denilen bu çalışma olduğunu düşünüyorum.
Geyre Vakfı'nın eline sağlık.
Afrodisias'ın Ara Güler'in çektiği fotoğraflarca tanınması
Afrodisias Antik Kenti'nin keşfedilme hikâyesi de anlatmaya çok değer: Ara Güler 1958 yılında Adnan Menderes'in Aydın'da açılışını yapacağı baraj için fotoğraf çekmek üzere yola çıkar. Aydınlı bir şoförü olmasına rağmen yolu kaybederler, karanlığa kalırlar, söylene söylene giderler, en sonunda karşılarına çıkan köyde dinlenme ve sabah gün ışığında yola çıkma kararı alırlar. Ara Güler kahvede sütun başlarında domino oynandığını, oturulduğunu görünce çok şaşırır. Gazeteci ve fotoğrafçı refleksiyle sabah gün ışıyınca uyanır ve köyü fotoğraflar. Fotoğraflar Türkiye basınının ilgisini çekmez; ama yurt dışında haber olunca, artık basmaya değer bulunur. Ezcümle Afrodisias Antik Kenti Ara Güler tarafından yanlışlıkla bulunur. Fanus'ta Geçen Hafta dinleyenleri zaten bu hikâyeyi bilir.
Fanus'ta Geçen Hafta S1 B6'yı Youtube podcast ve Spotify podcasttan dinlemek için, "Ara Güler Aphrodisias Antik Kenti anlatıyor" belgeselini izlemek için buyrun.
Afrodisias Gazozu maalesef artık yok
Gittiğim her kentimizde ilk sorguladığım şeylerden birisi yerel gazozunun olup olmadığı. Bilhassa Ege kentlerimizde, tüm ülkemizde var. Hatta bazı kentlerde birden fazla. Yerel gazozların her birinin lezzeti farklı, bazıları doğal kaynak sularıyla olurken, bazıları kentlerinde varsa doğal mineralli suyla yapılıyor. Kenti bademle ünlüyse bademli, gülle ünlüyse güllü oluyor. Global gazoz markalarının aksine NBŞ ile değil, pancar şekeriyle tatlandırılıyor. Üstelik yerinde içtiğimiz için çoğu depozitolu şişeyle geliyor.
Afrodisias'a gitmişken, elbette yerel gazozuna baktım ve Afrodisias Gazozu'na denk geldim. Çok yere sordum, bulamadım. Artık kalmadığını söylediler. Biz global markaları tercih ettiğimiz sürece elbette kalmaz. Onun yerine Bozdoğan Madran Gazozu içtim. Şahane. Son yıllarda keşfettiğim en lezzetli gazoz.
@BenUtkuYilmaz hesabımda paylaştığım gönderideki katkılar:
- "Ara Güler’in, antik kentin tekrar gündeme gelmesinde katkısı çok büyüktür bununla beraber 18. Yüzyıldan beri bilindiği anlaşılmaktadır. Paul Gaudin ve Gustave Mendel liderliğindeki Fransız bir heyet tarafından 1904 ve 1905 yıllarında kazı çalışmaları yürütülmüş ve bu kazılarda Aphrodite Tapınağı’nda ve özellikle Hadrian Hamamı’nda iyi korunmuş durumda birçok portre heykel gün yüzüne çıkartılmıştır. 1904 yılında gün ışığına çıkarılan buluntular alandan götürülmüş, İzmir’de ve çeşitli Avrupa kentlerinde satılmıştır. Mendel’in 1905’teki çalışmaları sırasında elde ettiği buluntular ise, Osman Hamdi Bey’in önderliğinde İstanbul Arkeoloji Müzesi’ne getirilmiştir. 1913 yılında André Boulanger başkanlığında bir başka Fransız keşif ekibi bölgeye gelmiş olsa da çalışmalar 1. Dünya Savaşı’nın yarattığı karışıklık sebebiyle yarım kalmıştır." ve http://aphrodisias.classics.ox.ac.uk/tr/tr-exploration.html katkısı ile @cebum70'e teşekkürler.
- "Kazılara büyük emeği geçen ve mezarı antik kent içinde bulunan Kenan Erim''i de anmak gerekir sanırım." @gurkan_mersin' e teşekkürler.
Paul Gaudin, Osman Hamdi Bey, Prof. Dr Kenan Erim, Sevgi Gönül, Ara Güler, Rölyef Hamileri, Geyre Vakfı başta olmak üzere emeği geçen herkese teşekkürü bir borç bilirim.
Yolunuzu Afrodisias'a çevirin.
Sevgiler,
Utku
Comments