1987 yılında Manisa Sarıgöl’de bulunan Marsyas heykeli, ABD’ye kaçırılmıştı. 1994 yılında etkin bir çalışma sonucu ülkemize iadesi olmuş, bu kez 2002 yılında Manisa Müzesi’nden kaçırılmıştı (Manisa Müzesi’nden kaçırılan ne ilk ne son eserdir). Nihayet yeniden bulundu ve 114 cm uzunluğundaki mermer Marsyas heykeli ait olduğu yerde Manisa’da Manisa Müzesi’nde sergilenmeyi bekliyor. Bekliyor; çünkü Manisa Müzesi arkeoloji bölümü 2002 yılından bu yana kapalı.
Marsyas nedir, kimdir diyecek olursanız:
Marsyas doğa, şarap ve tiyatro tanrısı Dionysos’un satirlerinden (yarı keçi yarı insan kır ve orman koruyucuları) biridir.
Talihsiz bir olayla lanetlenmiş ve cezalandırılmıştır.
Yunan mitolojisinde geyik kemiğinden tarihinden ilk flütünü yapan Athena (Roma mitolojisinde Minerva) flütü gösterdiği herkesin flütü çalarken yanaklarının şişmesi ile kendisiyle dalga geçmesi ve ırmak kenarında şiş yüzünü görmesi ile kendisinin de beğenmemesi üzerine flütü ormana atar ve atarken çalacak olanları lanetler.
Flütü bulan Marsyas zamanla flütü çalarken ustalaşır ve ününü herkes duyar. Marsyas’ın geliştirdiği bu flüte Frigya flütü denir.
Bir gün Attis’in ölümünden büyük üzüntü duyan Kybele ile karşılaşır, ona flüt çalar, yolunda eşlik eder, tüm Anadolu’yu Kybele ile dolaşır. Geceyle gündüzün eşit olduğu Kybele törenlerinde flüt çalar.
Herkes Marsyas’ın müziğinden söz eder. Öyle ki ünü çaldığı lir ile tanınan Apollon’a (Roma mitolojisinde Apollo) ulaşır.
Apollon ile Marsyas arasında bir müzik yarışması düzenlenir ve berabere kalırlar. Kral Midas’ın oyu Marsyas’adır. Apollon bu oya çok kızar ve Midas’ın iyi duymadığını düşünerek kulaklıklarını eşek kulağına çevirir. Kazananı belli etmek için enstrümanlarını ters çalmaları istenir. Apollon liri ters çevirir ve kolaylıkla çalar; ancak Marsyas için durum öyle değildir, flütü ters çalamaz.
Apollon Marsyas’ı bir zeytin ağacına bağlar, canlı canlı derisini yüzer ve öldürür. Bu acı olay sonunda ağlayan perilerin gözyaşları Marsyas Irmağı yani şimdiki Çine Irmağı (Çine, Aydın’ın ilçesi) oluşur.
Marsyas’ın hikâyesi ile ilgili detaylı bilgi isterseniz "Marsyas'ın İbretlik Hikayesi ve Sanattaki Yansımaları" yazısını incelemenizi öneririm. Yazıda hikâyenin farklı kaynaklarca anlatımını okurken, kulağınızda canlandırmanız için lir ve flütün örnek sesini dinleyebilir ve konuyla ilgili yapılan resimleri görebilirsiniz.
Sevgiler,
Utku